صنعت شیرینی و شکلات صنعتی است که به رغم فانتزی بودن باز هم علاوه بر اشتغالزایی فراوان و ارزش افزوده بالا همواره در جایگاه درخوری از نظر صادرات قرار داشته و در روزگاری نه چندان دور یعنی قبل از جهش صنعت لبنیات در ترازوی صادرات غیرنفتی با 600 میلیون دلار در صدر صادرات صنایع غذایی کشور قرار داشت. این صنعت پرپتانسیل که در طول دو دهه گذشته سرمایه‌گذاری بسیاری از سوی بخش خصوصی را متوجه خود کرده است و با به‌روزترین فناوری محصولاتش علاوه بر کشورهای منطقه حتی بازارهای قلب اروپا را نیز فتح کرده با معضلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند که تأمین مواد اولیه مهم‌ترین چالش تولیدکنندگان این بخش به‌شمار می‌رود. جهت اطلاع از آخرین وضعیت این صنعت بی‌مناسبت ندیدیم تا پای صحبت‌های جمشید مغازه‌ای دبیر انجمن صنفی بیسکوئیت، شیرینی و شکلات ایران بنشینیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:

امسال هم متأسفانه بسیاری از معضلات کماکان پابرجا بود. در زمینه شکر هم با توجه به مصرف سالانه 2.3 تا 2.4 میلیون تنی کشور باید در نظر داشت که در بهترین شرایط تولید، همواره یک میلیون تن نیاز وارداتی وجود دارد. 

از اردیبهشت امسال معضل تأمین شکر برای صنعت شیرینی و شکلات ایجاد شد که البته پیش‌بینی هم می‌کردیم. کار تأمین شکر در مقطعی بسیار مشکل شد، به‌طوری که در یک‌بازه زمانی دو ماهه قیمت شکر بین 30 تا 40 درصد افزایش یافت و البته کمیاب هم شده بود، به‌طوری که برخی واحدها به‌دلیل کمبود شکر به حالت تعطیل و نیمه تعطیل درآمدند. 

کار تا جایی ادامه یافت که به فصل برداشت چغندر قند رسیدیم که تا حدی بازار به یک ثبات نسبی رسید، البته با افزایش قیمت کیلویی 230 تا 240 تومان در شرایط طبیعی‌تری قابل دسترس بود.

قیمت شکر در سال 94 حدود 2300 تومان بود که امسال حداقل با نرخ 2520 تومان مصوب شد که از زمستان که تولید داخلی به اتمام می‌رسد بازهم قیمت‌های بازار اندکی بالاتر رفته است. 

ما از ابتدا با دو نرخی شدن قیمت گندم که ایجاد رانت می‌کند مخالف بودیم. اعتقاد داریم که گندم علاوه بر یارانه وقتی با دو نرخ در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد مشکل‌زا خواهد شد. 

از آنجایی‌که صنعت شیرینی و شکلات به روغن‌های تخصصی نیاز دارد و در داخل هم اینگونه روغن‌ها بسیار کم وجود دارد، وقتی در ابتدای سال تعرفه واردات اینگونه روغن‌ها با روند افزایشی مواجه شد مشکلات بسیاری برای تولیدکنندگان به‌وجود آمد و طبیعی است این ماده هم شوک دیگری برای صنعت ایجاد کرد، چرا که ارز مبادله‌ای هم در اختیار صنعت همیشه وجود ندارد. 

این مسأله برای صنعت صادراتی مثل شیرینی و شکلات با توجه به نقشی که در قیمت تمام شده دارد تأثیرگذار است. 

بر مبنای آمار 10 ماهه موجود، میزان تولید چندان تغییر محسوسی نداشت و کماکان 600 تا 700 هزار تن ظرفیت تولید خالی در این صنعت وجود دارد و به عبارتی  حدود 30 درصد ظرفیت خالی تولید می‌باشد. 

سال 94 کلاً یک میلیون و 485 هزارتن انواع شیرینی و شکلات تولید شد، امسال هم بر مبنای آمار 10 ماهه بالغ 1.2 میلیون تن انواع شیرینی و شکلات تولید شده است که با توجه به پیک تولید دو ماهه پایانی سال این رقم افزایش محسوسی خواهد یافت.

با توجه به مسایلی که در بازار داخلی وجود داشت در پی تلاش تولیدکنندگان روند رشد صادرات در سال‌جاری حاکم شده است و خوشبختانه بر مبنای آمار 10 ماهه حدود 24 درصد رشد صادرات وجود داشت.

در 10 ماهه سال 94 حدود 387 میلیون دلار صادرات داشتیم که امسال این رقم به بالغ بر 450 میلیون دلار رسیده است. 

خوشبختانه هم از نظر وزنی و هم ارزشی صادرات امسال رشد را نشان می‌دهد. 

از آنجایی‌که رشد وزنی نسبت به ارزشی کمتر بوده، به‌خوبی نشان می‌دهد که ارزش افزوده بالاتری ایجاد شده است. 

بر مبنای آمار 10 ماهه و شواهد به‌نظر می‌رسد صادرات امسال شیرینی و شکلات از مرز 600 میلیون دلار هم فراتر رود. 

بر مبنای تحقیقی که انجام داده‌ایم اگر شرایط داخلی همواره شود، صنعت شیرینی و شکلات فقط در کشورهای منطقه توان صادرات 1.5میلیون دلار محصول را دارد.

به‌عنوان نمونه لبنان گلوگاه صادرات شیرینی و شکلات برای ورود به کشورهای آفریقایی است و این در حالی است که با وجود تمام مشترکات فرهنگی و دینی که با این کشور داریم درخواست تعرفه ترجیحی داشتیم که متأسفانه تاکنون محقق نشده است. 

این شرایط در حالی است که ما همواره از تعرفه بالاتری به نسبت رقبایمان برای ورود به این بازار برخورداریم.

این صنعت به نسبت مقایسه با سایر صنایع اشتغالزایی و ارزش افزوده بیشتری دارد. 

هم‌اکنون حدود 65 هزار نفر اشتغال مستقیم دراین صنعت ایجاد شده است و از آنجایی که یک چهارم نیاز کشور به شکر در این صنعت مورداستفاده قرار می‌گیرد اشتغالزایی غیرمستقیم بسیاری نیز در این صنعت وجود دارد. 

خوشبختانه نمایشگاه بین‌المللی شیرینی و شکلات یکی از سه نمایشگاه برتر در تقویم نمایشگاهی کشور است. 

استقبال شرکت‌کنندگان از این نمایشگاه هرساله افزایش یافته است به‌طوری که در سال81 این نمایشگاه در سال نخست در فضایی حدود 3 هزار مترمربع برگزار شد، اما امسال نمایشگاه پانزدهم در فضایی حدود 42 هزار مترمربع برپا شد و پیش‌بینی می‌شود فضای نمایشگاهی در سال 96 بازهم افزایش یابد. 

سال 96 هم در دهه سوم شهریور نمایشگاه برگزار خواهد شد. 

در دنیا دو نمایشگاه تخصصی شیرینی و شکلات یکی در آلمان و دیگری در ایران است و این دو نمایشگاه در سطح جهانی کاملاً شناخته شده‌اند. 

درخصوص عملکرد انجمن هم با توجه به این‌که در اساسنامه وظیفه اصلی انجمن دفاع مشروع از مشکلات و موانع صنعت است و از آنجایی که در سال 95 مشکلات بسیاری داشتیم، به‌خصوص در مورد شکر رایزنی‌های بسیاری انجام دادیم و توفیقاتی برای اعضا به‌دست آوردیم. 

در مجلس، وزارت بهداشت، استاندارد و... حاضر شدیم و سعی کردیم همواره به‌عنوان سخنگوی صنعت در مراجع مختلف حاضر باشیم.

بی‌تردید قاچاق در طول دو سال گذشته مشکلات بسیاری برای تولیدکنندگان شیرینی و شکلات ایجاد کرده و ظرفیت خالی موجود در این صنعت با گستردگی پدیده قاچاق همواره بیشتر می‌شود. 

هم‌اکنون در قفسه‌های اکثر فروشگاه‌های کشور و حتی فروشگاه‌های زنجیره‌ای که دولت نظارت مستقیم دارد همه کالاهای خارجی به وفور مشاهده می‌شود. به‌عنوان یک مثال کوچک از آدامس نام می‌برم که سالانه 700 تا 800 میلیارد تومان در کشور گردش مالی دارد و از 11 هزار تن مصرف آدامس کشور حدود 7 هزار تا 7500 تن در داخل توان تولید وجود دارد. با این‌که توان تولید سالانه 20 هزار تن آدامس هم داریم، اما قاچاق مانع توسعه تولید است. این در حالی است که هم‌اکنون انواع و اقسام برندهای آدامس در فروشگاه‌های کشور وجود دارد. 

پس از تحقیق متوجه شده‌ایم که آدامس‌ها یا به‌صورت کم اظهاری از گمرک وارد شده است یا اصلاً ثبت نشده و به‌صورت قاچاق وارد می‌شود. 

در برخی محصولات یک یا دو کانتینر ثبت می‌شود و از گمرک وارد می‌شود مابقی با همان پروانه سبز یک کانتینر از کوه و کمر وارد کشور می‌شود. 

نکته جالب‌تر این‌که برخی برندهایی که اصلاً ثبت نشده است هم در بازار وجود دارد. 

براساس برآورد ما سالانه حدود 4 تا 5 هزارتن تنها واردات قاچاق آدامس داریم.