کشاورزی> دستیابی به آمار در بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی می‌تواند در برنامه‌ریزی و تنظیم سیاست‌های کلی کشور مؤثر واقع شود و در این راستا هر 10 سال یک‌بار مرکز آمار ایران سرشماری عمومی را در بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی برگزار می‌کند که در سال گذشته (1393) نیز با استفاده حداکثری از آمارگیران و به‌صورت گسترده در سطح کشور سرشماری عمومی کشاورزی به انجام رسید که چندی پیش نتایج تفصیلی آن منتشر شد.
اما آنچه در این بین به چشم می‌خورد، آن است که در فصل پنجم و زیربخش دامپروری، تعداد کل بهره‌برداران دارای گاو و گوساله در روز آمارگیری و تعداد آن بر حسب استان‌ها رقمی معادل 695 هزار و 526 نفر را تشکیل می‌دهد، در مقابل مجموع گاو و گوساله‌های موجود در استان‌ها رقمی معادل چهار میلیون و 231 هزار و 993 رأس در نتایج تفصیلی آمارگیری 1393 عنوان شده است که از این تعداد سه میلیون و 173 هزار و 134 رأس ماده و یک میلیون و 588 هزار و 59 رأس را دام نر تشکیل می‌دهد؛ اما شگفتی آن زمانی مشخص‌تر است که وزارت جهاد کشاورزی بر اساس آمار منتشرشده داخلی خود در سال 1390، جمعیت دام‌های سنگین کشور را شامل گاو، گوساله، گاومیش و شتر را بالای 9 میلیون رأس دام عنوان کرده است. این در حالی است که آمار تفصیلی حال حاضر مرکز آمار ایران، نشان از کاهش 50 درصدی جمعیت دام‌های سنگین کشور دارد!
از آنجا که دام‌های سنگین نقش مؤثری در تولید شیر و گوشت کشور دارند، اگر نتایج مرکز آمار درست باشد، یعنی آنکه از سال 1390 تا سال گذشته، تعداد دام‌های سنگین کشور نصف شده است و متعاقباً باید تولید گوشت و شیر نیز در کشور از کاهش قابل توجهی برخوردار باشد، در حالی که این روزها صحبت‌هایی از خودکفایی و صادرات گوشت قرمز و همچنین مازاد شیر نیز می‌شود.
معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به پیگیری خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) به آمارگیری‌های سالانه این معاونت اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس آمارگیری‌های سالانه انجام‌شده، تمامی بخش‌های زنجیره‌ای تولید در بخش مرغ، تخم‌مرغ، دام سبک و سنگین مشخص است، به‌گونه‌ای که قابلیت رصد دارد.
حسن رکنی می‌افزاید: آمارگیری در بخش دام سنگین در دو مؤلفه تولید شیر و گوشت انجام می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در بخش شیر، ثبت مشخصات و رکورد در استان‌های جمع‌آوری شیرخام مشخص‌شده و ثبت‌شده است و علاوه بر آن، مشخص است که تعداد دام‌های اصیل، دورگ و بومی موجود در کشور چه تعداد است.
وی خاطرنشان می‌کند: در سال گذشته در بخش پرداخت یارانه شیر، شرایطی مهیا شد تا بتوانیم مقدار شیر تولیدشده در کشور را به‌صورت شفاف مشخص کنیم تا بتوانیم به دامداران یارانه‌شان را اختصاص دهیم؛ بنابراین مقدار تولید در استان‌ها و حتی تعداد دام‌های موجود در گاوداری‌ها به‌درستی مشخص و راستی‌آزمایی شد.
رکنی ادامه می‌دهد: "دام‌هایی که روزانه روانه کشتارگاه می‌شوند نیز در سیکل موجود کاملاً واضح است، به‌گونه‌ای که گوساله‌های نر پرواری و حتی گوسفندهای کشتارشده را می‌توان در روز مشخص کرد؛ بنابراین آمارهایی که توسط این معاونت تدوین می‌شود، کاملاً صحیح و دقیق بوده و بیش از 95 درصد از نظر راستی‌آزمایی می‌توان به آن استناد کرد."
مرکز آمار ایران نتایجی را که هر چند سال یک‌بار در بخش کشاورزی منتشر می‌کند، در مقایسه با آماری که وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند، دارای تناقض‌هایی است که برای تمامی برنامه‌ریزان، در حال حاضر واضح و مبرهن شده است، اما از آنجا که برنامه‌ریزی‌های کلان کشوری و اختصاص بودجه‌های حمایتی نیاز به آن دارد که آمار دقیقی را داشته باشد، همیشه به گزارش مرکز آمار استناد می‌شود؛ در حالی که با این تناقض‌های فاحش فرآیند آمارگیری نیازمند راستی‌آزمایی است.
وجود هشت میلیون و 170 هزار رأس گاو و گوساله بر اساس آمار جهاد کشاورزی
معاونت وزیر جهاد کشاورزی در امور تولیدات دامی معتقد است: "باید در آمارهای رسمی کشور که توسط این مرکز انجام می‌شود، دستگاه‌های اجرایی و ذی‌ربط نیز نظر دهند و با برگزاری جلسات مختلف و چکش‌کاری عدد و رقم‌های به‌دست‌آمده توسط آمارگیران، به رقمی واحد و متقن دست پیدا کنیم تا بدین‌ترتیب دچار تناقض آماری نشویم."
وی تصریح می‌کند: در زمینه گوسفند و بز اختلاف آماری مرکز آمار ایران و آنچه که توسط معاونت انجام شده، مشخص است، زیرا در ماه‌های آبان و آذر، تمامی دام‌های مولد، پتانسیل تولید بره را دارند و به‌طور قطع آبستن هستند؛ لذا بعد از یک ماه می‌توان تخمین زد که 10 میلیون رأس دام به کل گله‌های گوسفندی اضافه شود، اما در بخش گاو و گوساله بر اساس آمار منتشرشده توسط معاونت امور دام، هشت میلیون و 170 هزار رأس دام در سال 93 در کشور وجود داشته است که وجود 44 میلیون و 750 هزار رأس گوسفند و بره و 20 میلیون رأس بز و بزغاله نیز از نتایج این معاونت استخراج شده است.
رکنی تأکید می‌کند: معاونت‌های تخصصی بخش دام کشور میزان تولید شیرخام و آمار دام‌های راهی کشتارگاه‌شده را نیز به‌صورت مشخص دارند؛ بنابراین آمار منتشرشده توسط وزارت جهاد کشاورزی با صحت بالای 95 درصد درست است.
وی به آمار تولید در سایر بخش‌های دام و طیور کشور اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: در سال 1393 تولید کل تخم‌مرغ در کشور 925 هزار تن، شیر هشت میلیون و 800 هزار تن، گوشت قرمز 875 هزار تن، گوشت طیور دو میلیون و 33 هزار تن و تولید عسل در کشور 78 هزار تن تخمین زده شده است.
پیش‌بینی 801 هزار تن گوشت قرمز در سال جاری
معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: در برنامه‌ای که برای سال 1394 تدوین شده، پیش‌بینی می‌شود رشد مناسبی در بخش‌های مختلف کشور ازجمله دامپروری به‌وجود آید و تولید شیر کشور به 9 میلیون و 140 هزار تن، گوشت قرمز 801 هزار تن، گوشت طیور دو میلیون و 100 هزار تن، تخم‌مرغ همچون سال گذشته 925 هزار تن و عسل به 80 هزار تن برسد.
رکنی می‌افزاید: بر اساس بررسی‌های انجام‌شده و آمار موجود در سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی، 14.5 درصد از پروتئین مواد غذایی مردم از گوشت قرمز، 30 درصد گوشت مرغ، 10.7 درصد از تخم‌مرغ، 31 درصد از شیر و 14 درصد از آبزیان تأمین می‌شود و برای سال جاری امیدواریم مصرف پروتئین از 4.7 گرم در روز در بخش گوشت قرمز به 4.8 برسد و در گوشت مرغ این میزان مصرف روزانه از 9.8 به 10 گرم در روز برسد.
وی خاطرنشان می‌کند: پروتئینی که ناشی از مصرف تخم‌مرغ در سال گذشته 3.5 گرم در روز بود، همچنان در سال جاری نیز همان رقم باقی خواهد ماند و علاوه بر آن، در بخش شیر و فرآورده‌های آن میزان مصرف از 10.3 به 10.5 گرم در روز افزایش خواهد یافت.
حساسیت برخی دست‌اندرکاران حوزه دامپروری به نتایج تفصیلی مرکز آمار ایران
برخی دست‌اندرکاران حوزه دامپروری به‌ویژه در بخش دام‌های سنگین به آمار منتشرشده توسط مرکز آمار ایران حساس شده‌اند، زیرا اگر آمار جدید منتشرشده به لحاظ تضاد رخ‌داده درست باشد، فاجعه بزرگی در حوزه دام‌های سنگین اتفاق افتاده است و تعداد دام‌های سنگین 50 درصد از سال 1390 تا سال 93 کاهش داشته است که این امر این شائبه را ایجاد می‌کند که افزایش تولید گوشت کشور طی سال‌های اخیر شاید به‌دلیل روانه شدن دام‌های شیری به کشتارگاه باشد؛ بنابراین امیدواریم که در سال‌های آینده مرکز آمار ایران در نظرات حوزه‌های مختلف کشاورزی ازجمله امور دام، زراعت، باغبانی و آبزیان استمداد بخواهد و تنها به آنچه که توسط بهره‌برداران بخش کشاورزی به آمارگیران ارائه می‌شود، استناد نکنند، بلکه به آمار منتشرشده توسط وزارت جهاد کشاورزی نیز توجه کنند که بدین‌ترتیب نتایجی به‌دست خواهد آمد که یکسان بوده و قابل استناد در کل کشور باشد.
منبع:ایانا
اما آنچه در این بین به چشم می‌خورد، آن است که در فصل پنجم و زیربخش دامپروری، تعداد کل بهره‌برداران دارای گاو و گوساله در روز آمارگیری و تعداد آن بر حسب استان‌ها رقمی معادل 695 هزار و 526 نفر را تشکیل می‌دهد، در مقابل مجموع گاو و گوساله‌های موجود در استان‌ها رقمی معادل چهار میلیون و 231 هزار و 993 رأس در نتایج تفصیلی آمارگیری 1393 عنوان شده است که از این تعداد سه میلیون و 173 هزار و 134 رأس ماده و یک میلیون و 588 هزار و 59 رأس را دام نر تشکیل می‌دهد؛ اما شگفتی آن زمانی مشخص‌تر است که وزارت جهاد کشاورزی بر اساس آمار منتشرشده داخلی خود در سال 1390، جمعیت دام‌های سنگین کشور را شامل گاو، گوساله، گاومیش و شتر را بالای 9 میلیون رأس دام عنوان کرده است. این در حالی است که آمار تفصیلی حال حاضر مرکز آمار ایران، نشان از کاهش 50 درصدی جمعیت دام‌های سنگین کشور دارد!
از آنجا که دام‌های سنگین نقش مؤثری در تولید شیر و گوشت کشور دارند، اگر نتایج مرکز آمار درست باشد، یعنی آنکه از سال 1390 تا سال گذشته، تعداد دام‌های سنگین کشور نصف شده است و متعاقباً باید تولید گوشت و شیر نیز در کشور از کاهش قابل توجهی برخوردار باشد، در حالی که این روزها صحبت‌هایی از خودکفایی و صادرات گوشت قرمز و همچنین مازاد شیر نیز می‌شود.
معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به پیگیری خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) به آمارگیری‌های سالانه این معاونت اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس آمارگیری‌های سالانه انجام‌شده، تمامی بخش‌های زنجیره‌ای تولید در بخش مرغ، تخم‌مرغ، دام سبک و سنگین مشخص است، به‌گونه‌ای که قابلیت رصد دارد.
حسن رکنی می‌افزاید: آمارگیری در بخش دام سنگین در دو مؤلفه تولید شیر و گوشت انجام می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در بخش شیر، ثبت مشخصات و رکورد در استان‌های جمع‌آوری شیرخام مشخص‌شده و ثبت‌شده است و علاوه بر آن، مشخص است که تعداد دام‌های اصیل، دورگ و بومی موجود در کشور چه تعداد است.
وی خاطرنشان می‌کند: در سال گذشته در بخش پرداخت یارانه شیر، شرایطی مهیا شد تا بتوانیم مقدار شیر تولیدشده در کشور را به‌صورت شفاف مشخص کنیم تا بتوانیم به دامداران یارانه‌شان را اختصاص دهیم؛ بنابراین مقدار تولید در استان‌ها و حتی تعداد دام‌های موجود در گاوداری‌ها به‌درستی مشخص و راستی‌آزمایی شد.
رکنی ادامه می‌دهد: "دام‌هایی که روزانه روانه کشتارگاه می‌شوند نیز در سیکل موجود کاملاً واضح است، به‌گونه‌ای که گوساله‌های نر پرواری و حتی گوسفندهای کشتارشده را می‌توان در روز مشخص کرد؛ بنابراین آمارهایی که توسط این معاونت تدوین می‌شود، کاملاً صحیح و دقیق بوده و بیش از 95 درصد از نظر راستی‌آزمایی می‌توان به آن استناد کرد."
مرکز آمار ایران نتایجی را که هر چند سال یک‌بار در بخش کشاورزی منتشر می‌کند، در مقایسه با آماری که وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند، دارای تناقض‌هایی است که برای تمامی برنامه‌ریزان، در حال حاضر واضح و مبرهن شده است، اما از آنجا که برنامه‌ریزی‌های کلان کشوری و اختصاص بودجه‌های حمایتی نیاز به آن دارد که آمار دقیقی را داشته باشد، همیشه به گزارش مرکز آمار استناد می‌شود؛ در حالی که با این تناقض‌های فاحش فرآیند آمارگیری نیازمند راستی‌آزمایی است.
وجود هشت میلیون و 170 هزار رأس گاو و گوساله بر اساس آمار جهاد کشاورزی
معاونت وزیر جهاد کشاورزی در امور تولیدات دامی معتقد است: "باید در آمارهای رسمی کشور که توسط این مرکز انجام می‌شود، دستگاه‌های اجرایی و ذی‌ربط نیز نظر دهند و با برگزاری جلسات مختلف و چکش‌کاری عدد و رقم‌های به‌دست‌آمده توسط آمارگیران، به رقمی واحد و متقن دست پیدا کنیم تا بدین‌ترتیب دچار تناقض آماری نشویم."
وی تصریح می‌کند: در زمینه گوسفند و بز اختلاف آماری مرکز آمار ایران و آنچه که توسط معاونت انجام شده، مشخص است، زیرا در ماه‌های آبان و آذر، تمامی دام‌های مولد، پتانسیل تولید بره را دارند و به‌طور قطع آبستن هستند؛ لذا بعد از یک ماه می‌توان تخمین زد که 10 میلیون رأس دام به کل گله‌های گوسفندی اضافه شود، اما در بخش گاو و گوساله بر اساس آمار منتشرشده توسط معاونت امور دام، هشت میلیون و 170 هزار رأس دام در سال 93 در کشور وجود داشته است که وجود 44 میلیون و 750 هزار رأس گوسفند و بره و 20 میلیون رأس بز و بزغاله نیز از نتایج این معاونت استخراج شده است.
رکنی تأکید می‌کند: معاونت‌های تخصصی بخش دام کشور میزان تولید شیرخام و آمار دام‌های راهی کشتارگاه‌شده را نیز به‌صورت مشخص دارند؛ بنابراین آمار منتشرشده توسط وزارت جهاد کشاورزی با صحت بالای 95 درصد درست است.
وی به آمار تولید در سایر بخش‌های دام و طیور کشور اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: در سال 1393 تولید کل تخم‌مرغ در کشور 925 هزار تن، شیر هشت میلیون و 800 هزار تن، گوشت قرمز 875 هزار تن، گوشت طیور دو میلیون و 33 هزار تن و تولید عسل در کشور 78 هزار تن تخمین زده شده است.
پیش‌بینی 801 هزار تن گوشت قرمز در سال جاری
معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: در برنامه‌ای که برای سال 1394 تدوین شده، پیش‌بینی می‌شود رشد مناسبی در بخش‌های مختلف کشور ازجمله دامپروری به‌وجود آید و تولید شیر کشور به 9 میلیون و 140 هزار تن، گوشت قرمز 801 هزار تن، گوشت طیور دو میلیون و 100 هزار تن، تخم‌مرغ همچون سال گذشته 925 هزار تن و عسل به 80 هزار تن برسد.
رکنی می‌افزاید: بر اساس بررسی‌های انجام‌شده و آمار موجود در سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی، 14.5 درصد از پروتئین مواد غذایی مردم از گوشت قرمز، 30 درصد گوشت مرغ، 10.7 درصد از تخم‌مرغ، 31 درصد از شیر و 14 درصد از آبزیان تأمین می‌شود و برای سال جاری امیدواریم مصرف پروتئین از 4.7 گرم در روز در بخش گوشت قرمز به 4.8 برسد و در گوشت مرغ این میزان مصرف روزانه از 9.8 به 10 گرم در روز برسد.
وی خاطرنشان می‌کند: پروتئینی که ناشی از مصرف تخم‌مرغ در سال گذشته 3.5 گرم در روز بود، همچنان در سال جاری نیز همان رقم باقی خواهد ماند و علاوه بر آن، در بخش شیر و فرآورده‌های آن میزان مصرف از 10.3 به 10.5 گرم در روز افزایش خواهد یافت.
حساسیت برخی دست‌اندرکاران حوزه دامپروری به نتایج تفصیلی مرکز آمار ایران
برخی دست‌اندرکاران حوزه دامپروری به‌ویژه در بخش دام‌های سنگین به آمار منتشرشده توسط مرکز آمار ایران حساس شده‌اند، زیرا اگر آمار جدید منتشرشده به لحاظ تضاد رخ‌داده درست باشد، فاجعه بزرگی در حوزه دام‌های سنگین اتفاق افتاده است و تعداد دام‌های سنگین 50 درصد از سال 1390 تا سال 93 کاهش داشته است که این امر این شائبه را ایجاد می‌کند که افزایش تولید گوشت کشور طی سال‌های اخیر شاید به‌دلیل روانه شدن دام‌های شیری به کشتارگاه باشد؛ بنابراین امیدواریم که در سال‌های آینده مرکز آمار ایران در نظرات حوزه‌های مختلف کشاورزی ازجمله امور دام، زراعت، باغبانی و آبزیان استمداد بخواهد و تنها به آنچه که توسط بهره‌برداران بخش کشاورزی به آمارگیران ارائه می‌شود، استناد نکنند، بلکه به آمار منتشرشده توسط وزارت جهاد کشاورزی نیز توجه کنند که بدین‌ترتیب نتایجی به‌دست خواهد آمد که یکسان بوده و قابل استناد در کل کشور باشد.
منبع:ایانا
نظر شما