مریم شکرانی - وقتی آمد 50 سال داشت در نقش یک استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد کشاورزی بود و البته قایم مقام وزیر کشاورزی وقت که حالا قرار بود به صندلی مافوقش تکیه بزند. به خیلی چیزها انتقاد داشت و می‌گفت ریشه این کشاورزی سنتی باید کنده شود و به سمت کشاورزی پیشرفته برویم. می‌گفت چرا کشاورز سن بالای بی‌سواد؟ کشاورز دانشگاه رفته جوان را به مزرعه‌ها بفرستیم. از قیمت بالای محصولات کشاورزی نیز که هم به ضرر تولیدکننده بود و هم مصرف‌کننده شاکی بود. از اینکه حجم سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی پایین است گله داشت و می‌گفت باید کاری کنیم تا سرمایه‌ها به سمت این بخش سرازیر شوند. گفته بود درآمد کشاورزان باید افزایش پیدا کند و پژوهشگران به مزرعه‌ها بیایند و آزمایشگاه‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی روز به روز افزایش پیدا کنند در صادرات محصولات کشاورزی صاحب برند جهانی شویم حتی سرمایه‌گذاران خارجی را به ایران بکشیم. از اصل 44 گفته بود و جلوگیری از رانت‌خواری و دزدی‌ها. گفته بود ...

او خیلی چیزها گفته بود از کلان‌ترین مسایل کشاورزی تا جزیی‌ترین آن که نگرانی برای درآمد و وضعیت معیشت عشایر بود. برنامه‌ای را هم که برای تصدی پست وزارت به مجلس داد بیشتر از 30 بند داشت و گفته بود هدفش در کشاورزی پیشرفت و عدالت محوری است.   شاید آمدن او با این همه ادعای ریز و درشت رخداد خوبی به نظر می‌رسید خاصه اینکه تحصیلکرده کشاورزی بود و این برای ملتی که عادت داشتند هرکسی را در جایگاهی غیر از جایگاه تخصصی‌اش ببینند مزیت اضافه! هم به شمار می‌آمد. رسانه‌ها هم به این دلخوش بودند که طرف بالاخره استاد دانشگاه است و از قشر فرهنگی، پس حتما ارتباط خوبی با رسانه‌ها خواهد داشت و تعامل روابط عمومی وزارتخانه کشاورزی با خبرنگاران به طور قابل توجهی رشد می‌کند.

 خبرنگاران را پشت در گذاشت

اما به محض اینکه آمد در وزارتخانه‌اش را بر روی خبرنگاران بست. یکی از خبرنگاران با سابقه حوزه کشاورزی در این رابطه می‌گوید: مثل اینکه مدیرانش را هم تهدید کرده بود تا به رسانه‌ها پشت کنند او حتی این موضوع را در نشستی به صورت صریح و شفاف گفت و اینکه به نگهبانان وزارتخانه دستور داده بود از ورود خبرنگاران جلوگیری کنند. تنها شاید معدود خبرنگاران برخی رسانه‌های دولتی که سفارشی نویسی را در دستور کار داشتند مجاز به ارتباط با وزارتخانه کشاورزی بودند.

خبرنگار دیگری نیز می‌گوید: او در هیچ یک از رویدادهای مهم کشاورزی شرکت نمی‌کرد نه درنمایشگاه‌های بین‌المللی کشاورزی نه در نشست‌ها و برنامه‌های مهم. حتی با اینکه آن همه مدافع طرح هدفمندی یارانه‌ها بود در نشست مشترکی که در همین زمینه بین فعالان اقتصادی و وزرای اقتصادی تشکیل شد شرکت نکرد. در آن نشست هم اندیشی وزیر اقتصاد، وزیر صنعت و معدن و حتی رحیمی معاون اول رییس جمهور آمده بودند اما طبق معمول او غایب بود. او نه تنها در وزارتخانه را به روی دیگران که به روی خود نیز بسته بود و از پشت صندلی‌اش تکان نمی‌خورد.

 نمره خصوصی‌سازی صفر

اصل 44 هم که آن همه به آن تاکید داشت نتیجه‌اش شد فروش پردردسر کاخ کشاورزی به یک ارگان دولتی دیگر و شرکت‌های شبه خصوصی که در واقع به دست دولتی‌ها اداره می‌شدند. جاسم ساعدی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هشتم خصوصی‌سازی بخش کشاورزی در دوره خلیلیان را زیر 3درصد می‌داند و می‌گوید این رقم در عمل صفر تلقی می‌شود. وی همچنین اضافه می‌کند: خصوصی‌سازی به معنای واقعی کلمه صورت نگرفته است و مثال‌های فراوانی دارم از جهادکشاورزی شهرستان‌ها که شرکت‌های زیرمجموعه‌شان را به عنوان بدهی به ارگان‌های دولتی بی‌ربط و باربطی مثل تامین اجتماعی و سازمان تعاون روستایی و ... بخشیده‌اند.  سیروس روستا عضو هیات مدیره اتحادیه دامداران نیز می‌گوید: شرکت‌های سودآور را به شبه خصوصی‌های دولتی می‌دهند و شرکت‌های زیان‌ده و از رده خارج را به مزایده می‌گذارند. آن هم با چنان نرخ‌های کلانی که هرگز در توان بخش خصوصی نیست و اگر کسی هم آنها را بخرد به دید اشتغال و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به این واگذاری‌ها نگاه نمی‌کند بلکه تنها زمین و ملک را می‌بیند و به سرعت آن را تغییر کاربری می‌دهد و سرمایه‌ای را از بخش کشاورزی جدا می‌کند.

او نه تنها نتوانست دانش آموخته‌های کشاورزی را به مزارع بکشاند که همان کشاورزان قدیمی و باتجربه را هم از کار بیکار کرد. به گزارش مرکز آمار ایران سهم اشتغال کشاورزی در سال 90 به 20 درصد رسیده است این در حالی است که این رقم در سال 84 27.7 بوده است و در ابتدای وزارت او با تقریبا 5درصد کاهش به حدود 22 درصد رسیده بود.

گفتنی است جمعیت کشاورزان ایران امسال به 4 میلیون و 343 هزار نفر رسید.

 نمودار تورم یا لوبیای سحرآمیز؟

در اولین سال وزارت او نرخ تمام محصولات کشاورزی بالاتر رفت براساس اعلام بانک مرکزی شاخص بهای تمام اقلام کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری در سال 89 نسبت به سال 88 برابر 12.2 درصد رشد قیمت داشت و قیمت گوشت قرمز 29.4 درصد و مرغ 15.2 درصد افزایش داشت.

در آخرین سال وزارت او براساس گزارش‌های منتشر شده بانک مرکزی میانگین رشد نرخ تورم محصولات کشاورزی نسبت به سال 90 حدود 40 درصد بوده است و قیمت میوه نسبت به سال گذشته 127درصد، سبزی ها 100درصد و حبوبات 55درصد رشد داشته است.  بازار مرغ و گوشت قرمز هم که دیگر نیاز به گفتن نیست و دامنه بحران آن به رسانه‌های خارجی نیز کشید. بحران قیمتی که آقای وزیر علت آن را تنها تنش و فضای روانی جامعه می‌دانست.

آن مرد که روزی منتقد جدی اسراف آب در بخش کشاورزی بود اکنون در این قسمت هم کارنامه درخشانی ندارد. به گفته عیسی کلانتری دبیرکل خانه کشاورز بنا بود مطابق برنامه چهارم توسعه میزان برداشت منفی از آب‌های زیرزمینی از رقم 5.4 میلیارد مترمکعب در سال 84 به 4.5 میلیارد مترمکعب در پایان برنامه چهارم برسد که این رقم در پایان سال 90 به 9.5 میلیارد مترمکعب رسید. یعنی چیزی بیش از دو برابر سقوط از برنامه چهارم!

مهر تخلف بر پیشانی وزارت کشاورزی

او قرار بود جلوی رانت خواری‌ها و تخلف‌ها را بگیرد اما واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی و موج اعتراضات رسانه‌ها و مجلس و افشای نامه محرمانه ثبت سفارش وزارت کشاورزی توسط یک خبرگزاری مطرح کشور، مهر تخلف را به پیشانی وزارتخانه‌اش چسباند.

او هرسال دوره وزارتش شب عید یک دیالوگ تکراری داشت: « امسال واردات میوه شب عید نداریم» اما وزارت او به سر آمد قصه واردات میوه شب عید به سر نیامد. حتی عید امسال هم که آخرین عید وزارت اوست دوباره همین دیالوگ را تکرار کرده و گفته است به جز موز میوه وارداتی دیگری نخواهیم داشت. ادعایی که عنایت الله بیابانی رییس اتحادیه مرکب کاران آن را کذب می‌خواند و می‌گوید: ثبت سفارش‌های صورت گرفته تا یکسال ادامه دارد.

 شما راست نگفتید!

آقای وزیر ماجرای ما، شاید رکورددار تفتیش نمایندگان مجلس هم باشد و از ابتدای وزارتش تاکنون دایم خبر احضارش به مجلس شنیده می‌شود و حداقل 4-5 باری برای استیضاحش امضا جمع‌آوری شد. امضاهایی که نمایندگان می‌گفتند با تلاش‌های وزارتخانه کشاورزی پس گرفته شده است و وزیر را با نمره ناپلئونی بر کرسی‌اش نگه داشته است.

وزیری که به اعتقاد برخی نمایندگان مجلس نه تنها ضعیف‌ترین وزیر کشاورزی که ضعیف‌ترین وزیر تاریخ معاصر ایران بوده است. کسی که آخرین گفتگوهایش با نمایندگان اینطور رقم خورد.

احمد توکلی (اقتصاددان و نماینده معروف مجلس): روزی که من می‌خواستم به شما رای اعتماد دهم یک سوال پرسیدم که آیا شما حاضرید مطابق دستور رییس جمهور برخلاف قانون عمل کنید؟ و شما پاسخ منفی دادید اما وضعیت امروز نشان می‌دهد که راست نگفتید.

حالا دیگر چیزی به عمر وزارت صادق خلیلیان نمانده است و شمارش‌های معکوس شروع شده‌اند. همین روزهاست که او درهای بسته ساختمان طالقانی را باز کند و با چمدانش برود اما او دیگر تنها در نقش گذشته‌اش نیست و سیاست برایش نقش یک وزیر شکست خورده را هم  تعریف کرده است.
منبع: دنیای سبز