شالیکاری که در گرمای سوزان تابستان با کمر خمیده دسترنج یکساله‌اش را برداشت می‌کند با شنیدن صدای مسئولان که از واردات برای شکستن قیمت برنج ایرانی حمایت می‌کنند کمرش خمیده‌تر می‌شود اما با خود می‌گوید "هیچ برنجی در جهان کیفیت برنج ایرانی را ندارد و مقایسه برنج ایرانی با خارجی مانند مقایسه بنز با ژیان است؛ اما چرا مسئولان انقدر به این محصولات بی‌کیفیت بها می‌دهند؟!"

به گزارش خبرنگار کشاورزی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) شالیکاران همواره برای تولید بیشتر و اقتصادی‌تر با ابهام بزرگی مواجه هستند چرا که نمی‌دانند باید به وعده‌های دولت برای حمایت و خرید تضمینی برنج پرمحصول دل خوش کنند و ارقام معرفی شده را که دیرتر هم زمان برداشتشان فرا می‌رسد بکارند یا با همان ارقام کیفی که سال‌ها با آن آشنا هستند نشاء کاری خود را آغاز کنند.

گرچه درصورتی هم که ارقام کیفی را به ارقام پرمحصول ترجیح دهند مانند امسال به هنگام درو و در فصل برداشت با واردات بی‌رویه و بازار ناعادلانه‌ مواجه‌ می‌شوند که مسئولان از آن به عنوان "افزایش وارداتی که هیچگاه مرسوم نبوده است" دم می‌زنند که به گفته نایب رییس هیات مدیره انجمن برنج ضربه‌ مهلکی بر پیکره کشاورزان است از سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های نادرست نشأت می‌گیرد.

انبار برنج‌های وارداتی

شالیکارانی که در استان‌های شمالی با همه سختی‌ها و مشکلات ناشی از شرایط جوی رو برو بوده‌اند این بار باید به جنگ نابرابر با واردکنندگانی بروند که گمان می‌کنند می‌توانند با برنج‌های درجه دو و سه خارجی به رقابت با برنج مرغوب ایرانی بیایند اما آنچه این کشاورزان را رنجور می‌کند حمایت مسئولان از همین روندی است که دقیقا در تضاد با سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور و حمایت از تولید داخلی است.

علی اکبریان - نایب رییس انجمن برنج - درباره این سختی‌ها و مشکلات که حاصل آن نارضایتی شالیکاران از وضعیت کشت و تولید برنج است با خبرگزاری داشنجویان ایسنا به گفت وگو نشست که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

امسال شرایط جوی برای تولید برنج چگونه‌ بوده است؟

بارندگی‌های اخیر باعث سخت شدن نحوه برداشت شالیکاران شده است. کمباین‌های مخصوص برداشت برنج چند سالی است که به ایران وارد شده در حالی که در گذشته شالیکاران مجبور بودند که از کمباین‌های گندم کوب استفاده کنند که به شالی‌ها و برنج ضربه‌ بزرگی می‌زد اما پس از این که کمباین‌های برنج کوب به شالیزارها وارد شد ضایعات برنج تا حدود بسیار زیادی کاهش یافت.

شالیزار

برنج‌های تولید شده در فصل زراعی امسال نسبت به 20 سال گذشته کیفیتش بالاتر است چرا که شرایط آب و هوایی مساعد بود؛ آب به میزان کافی وجود داشت، شالیکاران حتی در فصل تابستان کمتر از کود استفاده کردند و خوابیدگی برنج هم در هنگام فصل برداشت کمتر بود.

همچنین در سال‌های گذشته بانک نشاء وجود نداشت که اکنون این بانک‌ تاسیس شده و کشاورز بذر خودش را به آنجا تحویل می‌دهد و نشاء و تجهیزات نشاء کاری دریافت می‌کند.

شالیکاران پس از فصل برداشت چه می‌کنند؟

شالیکاران پس از فصل برداشت دوباره مزارع خود را برای کشت آماده می‌کنند؛ به گونه‌ای که دوباره زمین‌های خود را شخم زده و نشاء کاری را آغاز می‌کنند که به کشت دوم معروف است یا همان ساقه‌های 30 سانتی متری برنج را که پس از برداشت روی شالیزارها باقی مانده است آنقدر آبیاری می‌کنند تا دوباره خوشه‌های برنج از این ساقه‌ها جوانه بزند که به آن کشت "راتون" یا "دونوج" می‌گویند.

در حال حاضر هر کیلو برنج مرغوب در بازارهای خرده‌فروشی چقدر است؟

برنج

در مازندران و استان‌های شمالی همواره این گونه بوده است که در فصل برداشت قیمت برنج کاهش پیدا می‌کند و اکنون قیمت برنج ایرانی با کیفیت در بازار خرده فروشی کمتر از کیلویی 7000 تومان است.

از سوی دیگر برخی مسئولان با افتخار خبر می‌دهند که آن قدر برنج خارجی وارد می‌کنیم تا قیمت برنج ایرانی را کاهش دهیم اما این اظهارات اصلا سنجیده نیست چرا که باید پرسید با چه ارزی این برنج را وارد کرده‌اید؟ و چرا با ارز 1226 برنج‌های نامرغوبی را به صورت بی‌رویه و آن هم در فصل برداشت وارد می‌کنید که حاصلش ضربه به کشاورزی و تولید ملی باشد.

کمر کشاورزان با واردات بی‌رویه برنج خمیده‌تر می‌شود

شالیزار

کشاورزی که در گرمای سوزان بالای 40 درجه زمان درو کردن کمرش خمیده است با شنیدن این صدا کمرش خمیده‌تر می‌شود درحالیکه کشاورزان باید پس از شنیدن اظهارات مسئولان احساس آرامش و شادی کنند.

با توجه به مصرف سرانه ایران، برای تامین نیاز بازار به حدود 600 هزار تن برنج نیاز است که البته باید این محصول وارداتی در خور سفره ایرانی باشد اما کیفیت‌ترین آن از بدترین نوع برنج ایرانی هم پایین‌تر است.

مقایسه برنج ایرانی با خارجی مانند مقایسه بنز با ژیان است!

برنج‌های خارجی که در بازار هست تنها خاصیت آن‌ نیم پخت بودن آن است که باعث می‌شود در هنگام پخت بیشتر قد بکشد اما دیگر هیچ خاصیت غذایی ندارد این در حالیست که برخی آن را با برنج‌های مرغوب ایرانی مقایسه می‌کنند که مانند مقایسه بنز با ژیان است.

کشت ارقام برنج پر محصول از چه زمانی در ایران آغاز شد؟

شالیزار

در زمینه برنج پرمحصول از سال 68 دولت مکلف شد تا به عنوان متولی این ارقام را از کشاورزان به صورت تضمینی خریداری کند. ارقام بسیاری اعلام شده است که می‌توان به رقم‌هایی مانند شیرودی، ندا، فجر و خزر اشاره کرد اما یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که در برخی مواقع رقم‌هایی اعلام می‌شود به نام‌هایی مانند چرام، آمل 2، آمل 3 که یا اصلا کسی آن را تا کنون ندیده یا سال‌های سال است که دیگر منسوخ شده‌اند.

میزان واردات برنج در سال گذشته و امسال چه قدر بوده است؟

دولت دهم اولین وعده‌ای که در کشاورزی داد خودکفایی برنج بود اما نه تنها به سمت خودکفایی نرفتیم بلکه در سال گذشته هم که به نام سال " حمایت تولید ملی" بود کوچکترین حمایتی از کشاورزان حمایتی نشد و سال گذشته به کام کشاورزان هندی و پاکستانی تمام شد چراکه بیشترین واردات برنج در سال گذشته رقم خورد و در حال حاضر هم که حجم بسیاری به کشور وارد می‌شود به ثبت سفارش‌های سال 91 برمی‌گردد.

بر اساس آخرین آمار موجود در سال گذشته حدود یک میلیون و 300 هزار تن و در سه ماه نخست اول امسال هم حدود 600 هزار تن برنج به کشور وارد شده است که این میزان از کل واردات مورد نیاز در سال جاری بیشتر است.

واردات بی‌رویه برنج کمر شالیکاران را می‌شکند نه قیمت برنج را!

مسئولان ابتدا باید صبر کنند و میزان برنج تولید شده در کشور را در کشت اول، دوم و و راتون محاسبه کنند و سپس برای واردات اقدام کنند نه این که زمانی که کشاورز با کمر خمیده و عرق‌ریزان در گرمای تابستان در حال دروی محصول است با واردات به تولید و تولیدکننده ضربه بزنیم که در این صورت نه تنها قیمت برنج را در بازار نمی‌شکند بلکه با چنین وارداتی کمر کشاورزان شکسته می‌شود.

شالیزار

علت افزایش قیمت برنج چیست؟

شالیکاران در گرانی برنج محصول هیچ نقشی ندارند چراکه زمانی که برنج در دست کشاورز است هیچگونه افزایش قیمتی برای آن ایجاد نمی‌شود و در فصل برداشت که تابستان است کمترین قیمت برنج وجود دارد اما وقتی از دست کشاورز خارج می‌شود در ماه‌های پایانی سال این محصول با افزایش قیمت مواجه می‌شود.

دولت در سال 84 مصوبه‌ای داشت که در تیر ماه همان سال به تایید شورای نگهبان هم رسید و اعلام کرد که برای نرخ گذاری قیمت برنج باید به گونه‌ای عمل شود که افزایش نرخ آن از تورم سالانه پایین‌تر نباشد این درحالیست که در سال 68 خرید تضمینی شروع شد و در سال 1382 برنج شیرودی کیلویی 516 تومان نرخ گذاری شد اما وقتی تورم سال 82 تا 92 را محاسبه کنید را در نظر بگیریم می‌بینیم در حالی که قیمت برنج‌های پرمحصول در بازار حدود 4000 تومان فروخته می‌شوند نرخ‌ اعلام شده 2100 تومانی دولت بسیار دور از عدالت است.

شالیکاران نمی‌خواهند بیش از حد به مصرف‌کنندگان فشار وارد نشود اما نرخ‌گذاری باید به گونه‌ای باشد که تولیدکنندگان هم راضی باشند.

برداشت برنج

برای مبادله کالا به کالا چرا از کشاورزان مایه می‌گذارید؟

در سال‌های اخیر همواره با نام تنظیم بازار، واردات بی‌رویه‌ آن هم در فصل برداشت صورت گرفته که به برنج ایرانی ضربه زده‌است. شب عید برنج از اروگوئه و آرژانتین وارد شد اما باز هم واردات ادامه یافت باید پرسید اگر این واردات برای تنظیم بازار بود این دو محموله کافی بود پس دیگر چه نیازی به برنج‌های پاکستانی و هندی است و علت این واردات بی‌رویه چیست؟

اگر در قبال مبادله‌ کالا به کالاست چرا همیشه برنج و شالیکاران باید جور دولت را بکشند چرا به جای برنج خودرو یا کالای دیگری وارد نمی‌شود پاک‌ترین شغل کشاورزی است اما با واردات بی‌رویه برنج‌های بی کیفیت به شالیکاران ضربه می‌زند آن‌ هم با برنج‌های هندی که آلوده بودن و بالا بودن آرسنیک آن اعلام شد اما باز هم وارد می‌شود.

دولت در سال‌های گذشته در حق کشاورزان اجحاف کرده است چراکه اگر قیمت خرید تضمینی براساس تورم مشخص و از کشاورزان حمایت می‌شد چه بسا می‌توانستیم به خودکفایی هم برسیم اما در حال حاضر و با این وضعیت ادعای خودکفایی در برنج سخنی نابجا‌ست.

وضعیت شالیکوبی‌ها و ضایعات برنج چگونه است؟

شالیکوبی

شالیکوبی‌های کشور علیرغم عدم حمایت دولت برای مدرن کردن تجهیزات، تمایل زیادی برای مدرن کردن شالیکوبی‌های خود داشته‌اند که اگر حمایت‌های دولت و تسهیلات ارزان قیمت وجود داشته باشد این انگیزه بیشتر هم می‌شود.

دراستان‌های شمالی نرخ تبدیل شالیکوبی‌های سنتی به مدرن متفاوت است که کارخانه‌داران تقاضای یکسان سازی آن را داشتند اما الان با توجه به مدرن شدن شالیکوبی‌ها، هوای مساعد، کمباین‌های مخصوص دروی برنج ضایعات این محصول به حداقل ممکن رسیده است.

کاهش برنج‌های نیم‌دانه در سال جاری

امسال نیم دانه‌های برنج هم به دلیل همین شرایط مساعد جوی و مدرن شدن شالیکوبی‌ها بسیار کاهش پیدا کرده که باعث افزایش را ندمان تولید می‌شود. پس از شالیکوبی، صنایع بسته‌بندی در صورت دریافت تسهیلات ارزان قیمت مایلند تجهیزات صنایع بسته بندی خود را مدرن کنند تا بتوانند برنج‌های مرغوب و با کیفیت ایرانی را با برندی معتبر به دست مصرف‌کنندگان برسانند.

شالیکوبی

در سال گذشته نمی‌توانستید از 100 کیلو شلتوک 50 کیلوگرم برنج بوجار شده بگیرید اما امسال از 100 کیلوگرم شلتوک بیش از 55 کیلوگرم برنج بوجار استحصال می‌شود؛ به گونه‌ای که حدود 15 درصد آن رطوبتی است که در خشک‌کن‌ها گرفته می‌شود دو تا سه آن درصد برنج نرمه یا مرغی است شش تا هفت درصد به لاشه یا برنج نیم دانه اخصاص دارد حدود 13 درصد سبوس دوکوب و 6 درصد هم سبوس نرم است.

در روش مدرن شکستگی و نیم‌دانه ‌شدن کمتر است چرا که در این شالیکوبی‌ها سبوس برنج با غلطک‌های لاستیکی پوست و سبوس برنج جدا می‌شود اما در شالیکوبی‌های سنتی تیغه‌های آهنی باعث افزایش نیم‌دانه شدن می‌شود.

مراحل تبدیل برنج از برداشت تا بسته‌بندی در شالیکوبی‌ها چگونه است؟

زمانی که بار وارد کارخانه‌های شالیکوبی می‌شود ابتدا در باسکول وزن گیری می‌شود شلتوک‌هایی که با کمباین‌های مخصوص برنج برداشت شده‌اند باید حداکثر طی 48 ساعت وارد خشک کن شوند که بسته به رطوبت نسبی‌شان باید تا 50 ساعت در حرارت ملایم خشک شوند.

پس از آن شلتوک وارد خط تولید می‌شود و توسط الواتر وارد الک می‌شود. سنگ گیره و گل و لای آن گرفته می‌شود پس از آن وارد مرحله پوست کن و دستگاه سپراتور می‌شود که در این‌جا برنج‌هایی که پوست‌شان کامل کنده شد وارد سفید کن می‌شوند اما آن‌هایی که هنوز پوستی دارند دوباره به پوست کن‌ها وارد می‌شوند.

شالیکوبی

سفید کن‌های اول و دوم مرحله بعدی تبدیل شلتوک به برنج است که پس از آن وارد دستگاه زیرپولیشر و نهایتا الک می‌شوند در این مرحله به برنج پالول می‌گویند چرا که حدود 10 درصد نیم دانه دارد اما این میزان در سال‌های گذشته و در شالیکوبی‌های سنتی از 16 تا 22 درصد متغییر بود.

در مرحله پایانی برنج سفید شده بوجاری می‌شود یعنی کاملا نیم‌دانه‌ها و ضایعات نهایی آن گرفته و درون کیسه‌های متفاوت بسته‌بندی می‌شوند.