کشاورزی> در حالی که طبق فرمایشات امام(ره) خودکفایی در کشاورزی مقدمه‌ای برای استقلال خودکفایی در زمینه‌های دیگر است عده‌ای بدون توجه به قانون اساسی کشور که بر افزایش تولیدات کشاورزی تأکید دارد راه توسعه کشور را غیر‌کشاورزی می‌پندارند.
به گزارش از مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصادی کشاورزی و توسعه روستایی، کمبود آب واقعیتی است که غفلت از این واقعیت منجر به مختل شدن حیات و زندگی از یک سو و ناپایداری منابع تولید غذا از سوی دیگر خواهد شد.
برخورد واقع بینانه و اقدامات شایسته در این ارتباط خارج از هیاهو و جهت‌گیری‌ها دارای اهمیت است. در این ارتباط نشستی تحت عنوان «هم‌اندیشی بحران آب و ارائه راهکار برون رفت از آن» در 1393.05.13 برگزار شد که چنین استنباط می‌شود برخی در پی مقاصد دیگر بوده و آگاهی لازم را در پیچیدگی‌های محیطی و درک منافع ملی نداشته و نگاهی متفاوت و تک بعدی و تقلیل گرایانه و بعضا بدبینانه و غیرواقعی به موضوع دارند.
در این هم‌اندیشی مسایل مختلفی مطرح شد که خلاصه‌ای از آن در گزارش آمده است. با عنایت به اینکه احتمالا این رویکرد در جهت‌گیری‌های برنامه ششم مورد توجه قرار خواهد گرفت برخی از مسایل به صورت تحلیل مختصر بدان اشاره شده تا نکاتی را یادآور شود.
لذا ابتدا اسناد بالادستی و نیات راهبردی رهبران نظام و مقامات مسئول ذکر خواهد شد سپس خلاصه‌ای از مذاکرات هم‌اندیشی 1393.05.13 ارایه می‌شود.
1 - اهمیت بخش کشاورزی در قوانین و در نگاه رهبران و مسئولین راهبردی:
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- بند 13 اصل سوم؛ تامین خودکفایی در کشاورزی
- بند 9 اصل چهل و سوم؛ تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی و رسیدن به مرحله خودکفایی و رهایی از وابستگی
1-1- سند چشم‌انداز بیست ساله نظام (افق 1404):
- از ویژگی جامعه ایرانی در افق چشم‌انداز برخورداری از «امنیت غذایی» است.
2-1- قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی:
- از جمله اهداف تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، فراهم آوردن موجبات توسعه پایدار کشاورزی و افزایش کمی و کیفی محصول در جهت تأمین امنیت غذایی
3-1- سیاست‌های کلی کشاورزی (ابلاغی مقام معظم رهبری):
- تأمین امنیت غذایی با تکیه بر تولید از منابع داخلی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی
- تخصیص یارانه هدفمند به بخش کشاورزی در جهت تحقق خودکفایی
4-1- سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی (ابلاغی مقام معظم رهبری):
- افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی
- تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تاکید بر افزایش کمی و کیفی تولید
5-1- حضرت امام خمینی (ره):
- در راس همه چیزها این است که یک کشوری راجع به ارزاقش محتاج نباشد به خارج
- دست و بازوی همه کسانی که در صدد استقلال و خودکفایی کشورند را می‌بوسم
- عمده کشت، مواد غذایی باشد تا احتیاج به خارج انشاء الله پیدا نکنیم
- مطمئنا خودکفایی در کشاورزی مقدمه‌ای است برای استقلال خودکفایی در زمینه‌های دیگر
- کشاورزی باید اکثرش این چیزهایی باشد که غذای ملت را اداره می‌کند مثل گندم
- با توجه به بازسازی مراکز صنعتی نباید کوچکترین خللی بر ضرورت رسیدن به امر خودکفایی کشاورزی وارد آورد
6-1- مقام معظم رهبری
- ملت عزیز و سربلند در امر تغذیه و تهیه مواد غذایی اصلی خود نباید به بیرون مرزها هیچ احتیاجی داشته باشد.
- چیزهایی که ما به آن اهمیت می‌دهیم خودکفایی در مواد اساسی کشاورزی است یعنی امنیت غذایی
- ما برای گندم و برنج و روغن و لبنیات و خوراک دام و بقیه محصولات اصلی کشورمان نباید نیازمند دیگران باشیم.
- وابستگی و خودکفایی از مهمترین مولفه و پارامترهای امنیتی هستند.
- از مؤلفه‌های سیاست‌های مقاومت امنیت اقلام راهبردی و اساسی است، غذا باید تولید داخلی کشور باشد کشور در هیچ شرایطی در زمینه‌ی تغذیه نباید دچار مشکل شود
- باید خودکفا باشیم، بایستی زمینه‌های کاملا کفایت کننده مورد توجه قرار بگیرد.
7-1- حسن روحانی (رییس جمهور):
- اولویت دولت حمایت از بخش کشاورزی است
- آمادگی دولت برای اختصاص تهسیلات ویژه برای کشاورزان
- باید زمینه‌های لازم برای ایجاد کشاورزی مدرن ظهور و بروز کند و ضرورت دارد همه مسئولان دولتی و غیردولتی و نظام بانکی با برنامه‌ریزی مناسب در این خصوص گام بردارند.
- بخش کشاورزی به لحاظ پیوستگی با حیات اجتماعی و امنیت غذایی مردم برای دولت از اهمیت زیادی برخوردار است.
- حمایت دولت از افزایش ضریب خوداتکایی در محصولات کشاورزی
- اهمیت بخش کشاورزی و صنایع جنبی آن در ارتقای خوداتکایی اقتصاد کشور
- کشاورزی مساله بسیار مهمی است، بخش کشاورزی باید متحول شود
- کشاورزی نیاز به توسعه دارد در غیر این صورت به خارج وابسته خواهیم شد.
9-1- محمود حجتی (وزیر جهاد کشاورزی):
- دستیابی به استقلال کشور بدون توجه به تامین امنیت غذایی امری محال است
- کشاورزی محصول استقلال کشور است، کشورهای صنعتی به دلیل اهمیت امنیت غذایی از کشاورزی و توسعه آن غافل نیستند
- کشاورزی در کل فرآیند توسعه ملی نقش حیاتی ایفا می‌کند
- از جمله مهمترین اهداف تامین امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در تولید محصولات اساسی است
- از جمله مهمترین راهبردها افزایش ضریب خودکفایی در محصولات اساسی از طریق افزایش بهره‌وری است
2 - برگزیده‌ای از نظرات در هم‌اندیشی
عیسی کلانتری (مشاور رییس جمهور):
- ما کشور کشاورزی نیستیم!؟
- راه توسعه کشور غیر کشاورزی است؟!
- این کشور برای تامین نیاز بیش از 40 میلیون نفر ظرفیت ندارد؟!
رجایی (رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس)
- سوء مدیریت‌ها و عدم مدیریت‌های خودمان را به گردن مردم نیندازیم
- وزارت نیرو به وظیفه‌اش که تامین و تولید آب است و وزارت کشاورزی به وظایف درست عمل نکرد، الگوش کشت نداد.
- 66 درصد جمعیت کشورمان متکی به کشاورزی است
- ایران کشوری کشاورزی است، نمی‌توانیم به بهانه کمبود آب کشاورزی را منتفی بدانیم
- این که تخصیص 90 درصد آب به بخش کشاورزی زیاد است، حرف صحیحی نیست
مسعود نیلی (مشاور رئیس جمهور)
- گفته می‌شود 64 درصد کشور در مرحله تنش آبی است
- در دو ساعت نمی‌توان به نتیجه رسید که کشاورزی باشیم نباشیم.
پالوج (کارشناس کشاورزی):
- آمار و ارقام مربوط به آب در اختیار بخش کشاورزی صحیح و مستند نبوده و صرفا برآورد کارشناسی است و هیچ وقت تحویل حجمی در زمان مورد نیاز گیاه و در مزرعه تحویل نشده است.
رضا ارجمندی (رئیس گروه محیط زیست و انرژی دانشگاه علوم تحقیقات):
- کارهای عظیم زیربنایی در بخش کشاورزی در زمان آقای هاشمی شروع ولی متوقف شد.
هرمزاد رامینه (عضو جامعه مهندسان مشاور ایران):
بزرگترین دشمن کم آبی، سوء مدیریت است.
توجه:
برخی از اظهار نظرات ارایه شده برخلاف اسناد بالادستی و نیات راهبردی راهبران و مسئولین راهبردی است و بدین جهت قابل تامل است در حالی که باید التزام به آنها وجود داشته باشد.
اسناد بالا دستی نظام: قانون اساسی، سند چشم‌انداز بیست ساله و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی کشاورزی و دیگر سیاست‌های کلی ابلاغی ملاک عمل و نصب‌العین قرار گرفته و به عنوان اصل در برنامه ششم باید حاکم باشند.
راه نجات کشور اقتصاد مقاومتی و التزام عملی به سیاست‌های کلی مرتبط به آن است درون‌زایی و تکیه به درون و برون‌گرایی، تولید محوری و تامین نیازهای اساسی است. مسیر توسعه کشور از کشاورزی و جامعه روستایی می‌گذرد. امنیت پایه و اساسی توسعه است بدون امنیت هیچ توسعه‌ای شکل نمی‌گیرد و در صورت شکل‌گیری هم فرو می‌پاشد. بی‌اعتنایی و بی‌توجهی به کشاورزی و اینکه کشور ما کشاورزی نیست موجب تضعیف اقتدار کشور شده و تهدید امنیت ملی را در پی خواهد داشت. امروز امنیت همچون ظروف مرتبطه است توسعه کشاورزی امنیت غذایی را به ارمغان می‌آورد و امنیت غذایی در ایجاد اقتدار و قدرت‌سازی ایفای نقش می‌کند. بنابراین مساله توسعه کشاورزی مساله توسعه ملی، امنیت ملی و نظام جمهوری اسلامی و محور اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم است و جایگاه آن باید پاس داشته شود.
به لحاظ عملیاتی نیز بخش کشاورزی در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مسیر مناسبی را در این راستا تعریف و تعیین می‌کند مثلا کاهش سطح حدود یک میلیون هکتار و افزایش تولید در واحد سطح با ارتقا بهره‌وری بویژه به ازای آب مصرفی کلید توسعه در بخش تعریف شد و راهبرد اساسی توجه به بهره‌وری آب است و سیاست ملی بخش براساس بهره‌وری آب طراحی شده است.
به گزارش از مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصادی کشاورزی و توسعه روستایی، کمبود آب واقعیتی است که غفلت از این واقعیت منجر به مختل شدن حیات و زندگی از یک سو و ناپایداری منابع تولید غذا از سوی دیگر خواهد شد.
برخورد واقع بینانه و اقدامات شایسته در این ارتباط خارج از هیاهو و جهت‌گیری‌ها دارای اهمیت است. در این ارتباط نشستی تحت عنوان «هم‌اندیشی بحران آب و ارائه راهکار برون رفت از آن» در 1393.05.13 برگزار شد که چنین استنباط می‌شود برخی در پی مقاصد دیگر بوده و آگاهی لازم را در پیچیدگی‌های محیطی و درک منافع ملی نداشته و نگاهی متفاوت و تک بعدی و تقلیل گرایانه و بعضا بدبینانه و غیرواقعی به موضوع دارند.
در این هم‌اندیشی مسایل مختلفی مطرح شد که خلاصه‌ای از آن در گزارش آمده است. با عنایت به اینکه احتمالا این رویکرد در جهت‌گیری‌های برنامه ششم مورد توجه قرار خواهد گرفت برخی از مسایل به صورت تحلیل مختصر بدان اشاره شده تا نکاتی را یادآور شود.
لذا ابتدا اسناد بالادستی و نیات راهبردی رهبران نظام و مقامات مسئول ذکر خواهد شد سپس خلاصه‌ای از مذاکرات هم‌اندیشی 1393.05.13 ارایه می‌شود.
1 - اهمیت بخش کشاورزی در قوانین و در نگاه رهبران و مسئولین راهبردی:
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- بند 13 اصل سوم؛ تامین خودکفایی در کشاورزی
- بند 9 اصل چهل و سوم؛ تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی و رسیدن به مرحله خودکفایی و رهایی از وابستگی
1-1- سند چشم‌انداز بیست ساله نظام (افق 1404):
- از ویژگی جامعه ایرانی در افق چشم‌انداز برخورداری از «امنیت غذایی» است.
2-1- قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی:
- از جمله اهداف تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، فراهم آوردن موجبات توسعه پایدار کشاورزی و افزایش کمی و کیفی محصول در جهت تأمین امنیت غذایی
3-1- سیاست‌های کلی کشاورزی (ابلاغی مقام معظم رهبری):
- تأمین امنیت غذایی با تکیه بر تولید از منابع داخلی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی
- تخصیص یارانه هدفمند به بخش کشاورزی در جهت تحقق خودکفایی
4-1- سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی (ابلاغی مقام معظم رهبری):
- افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی
- تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تاکید بر افزایش کمی و کیفی تولید
5-1- حضرت امام خمینی (ره):
- در راس همه چیزها این است که یک کشوری راجع به ارزاقش محتاج نباشد به خارج
- دست و بازوی همه کسانی که در صدد استقلال و خودکفایی کشورند را می‌بوسم
- عمده کشت، مواد غذایی باشد تا احتیاج به خارج انشاء الله پیدا نکنیم
- مطمئنا خودکفایی در کشاورزی مقدمه‌ای است برای استقلال خودکفایی در زمینه‌های دیگر
- کشاورزی باید اکثرش این چیزهایی باشد که غذای ملت را اداره می‌کند مثل گندم
- با توجه به بازسازی مراکز صنعتی نباید کوچکترین خللی بر ضرورت رسیدن به امر خودکفایی کشاورزی وارد آورد
6-1- مقام معظم رهبری
- ملت عزیز و سربلند در امر تغذیه و تهیه مواد غذایی اصلی خود نباید به بیرون مرزها هیچ احتیاجی داشته باشد.
- چیزهایی که ما به آن اهمیت می‌دهیم خودکفایی در مواد اساسی کشاورزی است یعنی امنیت غذایی
- ما برای گندم و برنج و روغن و لبنیات و خوراک دام و بقیه محصولات اصلی کشورمان نباید نیازمند دیگران باشیم.
- وابستگی و خودکفایی از مهمترین مولفه و پارامترهای امنیتی هستند.
- از مؤلفه‌های سیاست‌های مقاومت امنیت اقلام راهبردی و اساسی است، غذا باید تولید داخلی کشور باشد کشور در هیچ شرایطی در زمینه‌ی تغذیه نباید دچار مشکل شود
- باید خودکفا باشیم، بایستی زمینه‌های کاملا کفایت کننده مورد توجه قرار بگیرد.
7-1- حسن روحانی (رییس جمهور):
- اولویت دولت حمایت از بخش کشاورزی است
- آمادگی دولت برای اختصاص تهسیلات ویژه برای کشاورزان
- باید زمینه‌های لازم برای ایجاد کشاورزی مدرن ظهور و بروز کند و ضرورت دارد همه مسئولان دولتی و غیردولتی و نظام بانکی با برنامه‌ریزی مناسب در این خصوص گام بردارند.
- بخش کشاورزی به لحاظ پیوستگی با حیات اجتماعی و امنیت غذایی مردم برای دولت از اهمیت زیادی برخوردار است.
- حمایت دولت از افزایش ضریب خوداتکایی در محصولات کشاورزی
- اهمیت بخش کشاورزی و صنایع جنبی آن در ارتقای خوداتکایی اقتصاد کشور
- کشاورزی مساله بسیار مهمی است، بخش کشاورزی باید متحول شود
- کشاورزی نیاز به توسعه دارد در غیر این صورت به خارج وابسته خواهیم شد.
9-1- محمود حجتی (وزیر جهاد کشاورزی):
- دستیابی به استقلال کشور بدون توجه به تامین امنیت غذایی امری محال است
- کشاورزی محصول استقلال کشور است، کشورهای صنعتی به دلیل اهمیت امنیت غذایی از کشاورزی و توسعه آن غافل نیستند
- کشاورزی در کل فرآیند توسعه ملی نقش حیاتی ایفا می‌کند
- از جمله مهمترین اهداف تامین امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در تولید محصولات اساسی است
- از جمله مهمترین راهبردها افزایش ضریب خودکفایی در محصولات اساسی از طریق افزایش بهره‌وری است
2 - برگزیده‌ای از نظرات در هم‌اندیشی
عیسی کلانتری (مشاور رییس جمهور):
- ما کشور کشاورزی نیستیم!؟
- راه توسعه کشور غیر کشاورزی است؟!
- این کشور برای تامین نیاز بیش از 40 میلیون نفر ظرفیت ندارد؟!
رجایی (رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس)
- سوء مدیریت‌ها و عدم مدیریت‌های خودمان را به گردن مردم نیندازیم
- وزارت نیرو به وظیفه‌اش که تامین و تولید آب است و وزارت کشاورزی به وظایف درست عمل نکرد، الگوش کشت نداد.
- 66 درصد جمعیت کشورمان متکی به کشاورزی است
- ایران کشوری کشاورزی است، نمی‌توانیم به بهانه کمبود آب کشاورزی را منتفی بدانیم
- این که تخصیص 90 درصد آب به بخش کشاورزی زیاد است، حرف صحیحی نیست
مسعود نیلی (مشاور رئیس جمهور)
- گفته می‌شود 64 درصد کشور در مرحله تنش آبی است
- در دو ساعت نمی‌توان به نتیجه رسید که کشاورزی باشیم نباشیم.
پالوج (کارشناس کشاورزی):
- آمار و ارقام مربوط به آب در اختیار بخش کشاورزی صحیح و مستند نبوده و صرفا برآورد کارشناسی است و هیچ وقت تحویل حجمی در زمان مورد نیاز گیاه و در مزرعه تحویل نشده است.
رضا ارجمندی (رئیس گروه محیط زیست و انرژی دانشگاه علوم تحقیقات):
- کارهای عظیم زیربنایی در بخش کشاورزی در زمان آقای هاشمی شروع ولی متوقف شد.
هرمزاد رامینه (عضو جامعه مهندسان مشاور ایران):
بزرگترین دشمن کم آبی، سوء مدیریت است.
توجه:
برخی از اظهار نظرات ارایه شده برخلاف اسناد بالادستی و نیات راهبردی راهبران و مسئولین راهبردی است و بدین جهت قابل تامل است در حالی که باید التزام به آنها وجود داشته باشد.
اسناد بالا دستی نظام: قانون اساسی، سند چشم‌انداز بیست ساله و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی کشاورزی و دیگر سیاست‌های کلی ابلاغی ملاک عمل و نصب‌العین قرار گرفته و به عنوان اصل در برنامه ششم باید حاکم باشند.
راه نجات کشور اقتصاد مقاومتی و التزام عملی به سیاست‌های کلی مرتبط به آن است درون‌زایی و تکیه به درون و برون‌گرایی، تولید محوری و تامین نیازهای اساسی است. مسیر توسعه کشور از کشاورزی و جامعه روستایی می‌گذرد. امنیت پایه و اساسی توسعه است بدون امنیت هیچ توسعه‌ای شکل نمی‌گیرد و در صورت شکل‌گیری هم فرو می‌پاشد. بی‌اعتنایی و بی‌توجهی به کشاورزی و اینکه کشور ما کشاورزی نیست موجب تضعیف اقتدار کشور شده و تهدید امنیت ملی را در پی خواهد داشت. امروز امنیت همچون ظروف مرتبطه است توسعه کشاورزی امنیت غذایی را به ارمغان می‌آورد و امنیت غذایی در ایجاد اقتدار و قدرت‌سازی ایفای نقش می‌کند. بنابراین مساله توسعه کشاورزی مساله توسعه ملی، امنیت ملی و نظام جمهوری اسلامی و محور اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم است و جایگاه آن باید پاس داشته شود.
به لحاظ عملیاتی نیز بخش کشاورزی در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مسیر مناسبی را در این راستا تعریف و تعیین می‌کند مثلا کاهش سطح حدود یک میلیون هکتار و افزایش تولید در واحد سطح با ارتقا بهره‌وری بویژه به ازای آب مصرفی کلید توسعه در بخش تعریف شد و راهبرد اساسی توجه به بهره‌وری آب است و سیاست ملی بخش براساس بهره‌وری آب طراحی شده است.
نظر شما