بررسی عملکرد بانک ها نشان می‌دهد سهم بخش کشاورزی در مقایسه با دیگر بخش‌های واقعی اقتصاد همواره پایین‌تر از 15 درصد بوده و به طور کلی در دوره 1379 تا 1389 سهم بخش کشاورزی و آب از اعتبارات بانکی تخصیص یافته، کاهش 56.3 درصدی داشته است.

به گزارش خبرنگار تابناک اقتصادی، در ایران تا قبل از اجرای قانون برنامه چهارم توسعه، شورای پول و اعتبار در ابتدای هر سال با هدف حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی، سهم هر یک از بخش‌های اقتصادی از کل افزایش در مانده تسهیلات اعطایی بانک‌های دولتی به بخش غیردولتی را تعیین می‌کرد و به تصویب هیات وزیران می‌رساند.

در قالب این طرح در برنامه سوم به دولت اجازه داده شد تا در طول سال های برنامه سوم توسعه، حداقل 25 درصد از تسهیلات اعطایی بانک‌های کشور را به بخش آب و کشاورزی اختصاص دهد.

از سوی دیگر به منظور کاهش فشار بر منابع اعتباری بانک‌ها، زمینه‌سازی برای آزادسازی منابع بانکی و ایجاد رقابت بین بانک‌ها از ابتدای اجرای قانون برنامه سوم توسعه سالیانه به ترتیب 20، 25، 25، 35 و حداکثر 45 درصد از منابع بانک‌ها خارج از سهم‌های مصوب شورای پول و اعتبار در اختیار بانک‌ها قرار گرفت تا در بخش‌های مولد و پربازده بر مبنای تصمیم مدیریت بانک‌ها به کار گرفته شود.

بر پایه آخرین گزارش منتشره بانک مرکزی، عملکرد تسهیلات اعطایی بانک‌ها به بخش غیردولتی طی سال‌های برنامه سوم توسعه در جدول آورده شده است.

سهم بخش‌های مختلف اقتصادی از تغییر در مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ ها و موسسات اعتباری در سال‌های برنامه سوم


رویکرد توزیع تسهیلات در برنامه چهارم توسعه تغییر یافت به طوری که به گفته حجت ورمزیاری کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس بند "الف" ماده 10 قانون برنامه چهارم توسعه مقرر کرده بود هر گونه سهمسه‌بندی تسهیلات بانکی و اولویت‌های مربوط به بخش‌های و مناطق، با تصویب هیات وزیران از طریق تشویق سیستم بانکی و با استفاده از یارانه نقدی و وجوه اداره شده صورت گیرد.

همچنین به منظور حمایت از بخش کشاورزی در جزء دوم بند "ج" همین ماده نسبت به اختصاص حداقل 25 درصد از تسهیلات بانک‌های کشور به بخش آب و کشاورزی و هماهنگی دستگاه های ذیربط در این زمینه، تاکید شده بود. بنابراین از سال 1384 تا 1389 سهم بخش کشاورزی با دیگر بخش‌های واقعی پایین‌تر و کمتر از 15 درصد شده است. به ویژه اینکه اعتبارات آب نیز با این بخش محاسبه شده و سهم خود بخش کشاورزی به تنهایی پایین‌تر از این ارقام است.

به طور کلی در دوره 1379 تا 1389 سهم بخش کشاورزی و آب از اعتبارات بانکی تخصیص یافته کاهش 56.3 درصدی داشته است. در این دوره بیشترین سهم بخش کشاورزی و آب از اعتبارات بانکی، مربوط به 1381 با حدود 22 درصد و کمترین آن مربوط به سال 1389 با هشت درصد بوده است.

سهم تخصیص یافته بخش‌های مختلف اقتصادی از تغییر در مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری به بخش غیردولتی در برنامه چهارم



محسن صمدی کارشناس دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها نیز می گوید: سیر هفت ساله سیاست‌های پولی – بانکی بانک مرکزی طی سال‌های 1384 تا 1390 پیشنهادات سالیانه ای را برای سقف سهم بخش کشاورزی در بر داشته است.

این سیر نشان می دهد سهم مانده تسهیلات بخش کشاورزی از کل مانده تسهیلات بین 9.8 و 14.1 درصد بوده که میانگین آن 11.79 و کمتر از 50 درصد میانگین سهم مصوب پیشنهادی یعنی 24.2 درصد است. همچنین 44 تا 57 درصد از سقف پیشنهادی اعطای اعتبارات بانکی به بخش کشاورزی در دوره 1384 تا 1390 محقق نشده است.

بر این اساس گذشت زمان تاثیری در استفاده و تخصیص بیشتر این سهم نداشته است. طبق گزارش خلاصه تحولات اقتصادی کشور در سال 1390، مانده خالص تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری به متقاضیان دولتی و غیردولتی بخش کشاورزی به 338 هزار میلیارد ریال رسید که بر این اساس در پایان اسفند ماه 1390 سهم این بخش از کل مانده خالص تسهیلات اعطایی به بخش‌های اقتصادی معادل 9.8 درصد بود.

سقف سهم مصوب و میزان تحقق و عدم تحقق تسهیلات بخش کشاورزی