سال 1975 بود كه پس از گذراندن 19 سال از زندگي‌اش در اتريش، به سرزمين مادري بازگشت و از مشكلات بسياري كه مصر با آن دست‌وپنجه نرم مي‌كرد متاثر شد: ازدياد جمعيت، تخريب محيط زيست، كمبود آموزش و مراقبت‌هاي بهداشتي. تحت تاثير اين ديدار بود كه تصميم گرفت آستين بالا بزند و نقشش را از پژوهشگر آكادميك به يك پژوهشگر فعال در حوزه اجتماعي تغيير دهد و به كمك كشورش بيايد.

«مفهومي مانند مراقبت زيست محيطي يا آگاهي نسبت به محيط زيست به هيچ‌وجه در مصر وجود نداشت. دولت و مديران دولتي كاملا در برابر كشت ارگانيك كه برايشان ناشناخته بود موضع داشتند. آنها مي‌ترسيدند كه ميكروارگانيسم‌هاي موجود در كمپوست مانند بيماري پخش شود و محيط اطراف را آلوده كند. فعاليت‌هاي غيرمعمولي كه در مزارع زيرنظر «سيكم» انجام مي‌شد شك باديه‌نشينان بومي، ارتش، دولت و وزارت كشاورزي را برانگيخت.» ابراهيم ابوالعيش، كارآفرين اجتماعي سرشناس شروع كارش در مصر را اين‌گونه توصيف كرده است. سال‌ها طول كشيد تا او توانست سختي‌هاي ابتداي كار را پشت سر بگذارد و مدل كشاورزي مناسب برای محيط‌زيست را در كشورش جا بيندازد. حالا نام او و موسسه‌اي كه در دهه 70 ميلادي بنيان گذاشت به عنوان نمونه‌هاي موفقي از كارآفريني اجتماعي در دنيا شناخته شده است.

دكتر ابوالعيش در سال 1937 در مصر به دنيا آمد و وقتي كه به سن ورود به دانشگاه رسيد كشورش را ترك كرد تا در رشته شيمي و دارو در دانشگاه گراتس اتريش تحصيل كند. سال 1969 دكترايش را در رشته داروشناسي گرفت و بعد هم مشغول پژوهش در همين حوزه شد و تا سال 1977 مسئوليت بخش پژوهش‌هاي دارويي اين دانشگاه را به عهده گرفت.

سال 1975 بود كه پس از گذراندن 19 سال از زندگي‌اش در اتريش، به سرزمين مادري بازگشت و از مشكلات بسياري كه مصر با آن دست‌وپنجه نرم مي‌كرد متاثر شد: ازدياد جمعيت، تخريب محيط زيست، كمبود آموزش و مراقبت‌هاي بهداشتي. تحت تاثير اين ديدار بود كه تصميم گرفت آستين بالا بزند و نقشش را از پژوهشگر آكادميك به يك پژوهشگر فعال در حوزه اجتماعي تغيير دهد و به كمك كشورش بيايد. ابوالعيشبا خودش قرار گذاشت كه يك پروژه نوسازي فرهنگي را آغاز كند، دو سال بعد كارش را رسما آغاز كرد؛ به مصر بازگشت و يك طرح توسعه جامع را بنيان گذاشت كه با نام سيكم معروف شد. نامي كه در زبان مصر باستان معناي «نشاط برگرفته از خورشيد» مي‌دهد. در گذر زمان سيكم يك بنيان فرهنگي و اجتماعي قدرتمند بنا نهاد كه بر اساس آن به مشكلات آموزشي، فرهنگي و بهداشتي رسيدگي شود. اين موسسه اولين جايي بود كه از روش‌هاي كشاورزي زيست‌پويا (biodynamic farming) در مصر استفاده كرد. اساس اين روش اين است كه كشت ارگانيك، تنوع زيستي در كشاورزي را بهبود ببخشد و هيچ‌گونه زباله غيرقابل بازيافت توليد نكند. به همين دليل تمامي توليدات اين گونه از كشت و زرع قابل فروش است يا مي‌تواند دوباره در جريان كشاورزي مورد استفاده قرار بگيرد و به اين ترتيب چرخه‌اي پايدار خلق مي‌شود.

سیکم از نهادهاي مرتبط و نزديك به هم تشكيل شده است: اين شركت متشكل است از هشت شركت و چندين طرح پروژه‌محور كه هركدام مسئوليت يكي از جنبه‌هاي كار سیکم را بر عهده دارند. بنياد توسعه مصر اين شركت مسئوليت تمامي جنبه‌هاي فرهنگي را بر عهده دارد و تعاوني كارمندان سیکم در بخش توسعه منابع انساني فعاليت مي‌كند. اين بخش‌ها در يك تلاش جمعي يك شركت مدرن تشكيل داده‌اند كه مبتني است بر نوآوري در بخش كشاورزي و توجه به پايداري محيط زيست و البته با تاكيد بر مسئوليت اجتماعي.

«مزرعه مادر» سیکم و تجهيزاتش در يك زمين 300 هكتاري در 60 كيلومتري قاهره مستقر شده‌اند. به منظور اشاعه روش‌هاي كشاورزي پايدار و تامين مواد خام قابل اطمينان براي شركت‌هاي زيرمجموعه سیکم انجمن مصري زيست‌پويا (EBDA) تاسيس شد، اين انجمن يك مجموعه غيرانتفاعي و غيردولتي است كه خدماتي از جمله آموزش و مشاوره به تمامي كشاورزان اين كشور ارائه مي‌دهد و آنها را قادر مي‌سازد تا روش‌هاي كشاورزي ارگانيك را در مزارع خود پياده و گواهي‌نامه‌هاي لازم را كسب كنند. تا امروز اين شرکت موفق شده است بيش از 200 مزرعه با بيش از 2 هزار و 800 هكتار مساحت را به مزارع با كشت زيست‌پويا تبدیل کند.

دکتر ابراهیم ابوالعیش بارها به خاطر دستاوردهایش در سرزمین مادری مورد تقدیر قرار گرفته و جایزه‌های بسیاری را از آن خود کرده. از جمله جایزه معروف Right Livelihood که از آن به عنوان جایگزین جایزه نوبل یاد می‌کنند. این جایزه سالانه به فعالان و کنشگران حوزه‌های مربوط به حقوق بشر، بهداشت، حفظ محیط‌زیست، آموزش و صلح تعلق می‌گیرد، جایزه‌ای به ارزش 200 هزار یورو که در سال 2003 به دکتر ابوالعیش و سیکم اهدا شد. حالا سیکم نه‌تنها یک شرکت بزرگ است بلکه تبدیل به اجتماعی از کارمندان و مروجانی شده که کارشان تشویق آدم‌های مختلف از فرهنگ‌های مختلف برای محقق کردن اهداف سیکم است.

شرکتی که ابوالعیش تاسیس کرد تبدیل به نمونه‌ای مشهور از کارآفرینی در مصر شد که حالا رهبری تولید محصولات ارگانیک و داروهای گیاهی این کشور را بر عهده دارد. این شرکت موفق شده است ارتباطات گسترده‌ای با مشتریان و بازارهای اروپا و امریکا برقرار و محصولاتش را به خارج از مرزهای مصر صادر کند. 55 درصد فروش این شرکت مربوط به مصرف خانگی است، یعنی محصولات این شرکت جای خود را در میان مشتریان باز کرده و این امر برای پایدار بودن کار شرکت بسیار مهم است. سیکم حالا 1800 نفر کارمند دارد و موفق شده است از طریق شرکت‌ها و پروژه‌هایش و البته همکاری سازمان‌های خواهرخوانده‌اش در آلمان و هلند، حمایت موسسات و سازمان مختلف بین‌المللی مانند اتحادیه اروپا، بنیاد فورد و اداره توسعه بین‌المللیامریکا (USAID) را جلب کند.

در کنار کارهای تولیدی، کشاورزی و فعالیت‌های مربوط به توسعه پایدار، این شرکت همواره مسئولیت اجتماعی خود را هم در نظر داشته است. در حوزه فعالیت‌های اجتماعی و انسانی این شرکت 200 نیرو و کارمند مجزا دارد که در چهار زمینه مشغول به فعالیت هستند:

*یک مهدکودک، یک مدرسه ابتدایی، یک مدرسه راهنمایی و یک مجتمع آموزشی برای قشر فقیر

*طرح «کار و آموزش» برای کودکان و خانواده‌های محروم

*مرکز بهداشت مجهز به خدمات درمانی مدرن

*آکادمی شهر هلیوپولیس برای آموزش و تحقیق در حوزه توسعه پایدار

سیکم از یک عبارت کلیدی برای شرح منطق اقتصادی‌اش استفاده می‌کند: اقتصاد عشق. با این عبارت می‌خواهد نشان دهد که هدف اصلی این مجموعه تنها رسیدن به سود بیشتر نیست بلکه تاکید بر این است که سهمی عادلانه به تمامی افرادی که با این شرکت کار می‌کنند یا با آن ارتباط دارند تعلق بگیرد. این شرکت با سازمان جهانی تجارت عادلانه Fairtrade International)) همکاری دارد، سازمانی که هدفش کمک به تولیدکنندگان کشورهای در حال توسعه است تا بتوانند در بازارهای جهانی خود را بهتر معرفی کنند و از شرایط منصفانه‌تر و مناسب‌تری برای عرضه محصولات خود برخوردار شوند. دست‌یابی به بازاری مناسب برای شرکت‌هایی مانند سیکم که تلاش دارند با استانداردهای محیط‌زیستی و انسانی شرایط توسعه پایدار را در کشورشان فراهم کنند، حیاتی است و ابراهیم ابوالعیش که حالا به عنوان یک کارآفرین اجتماعی موفق شناخته شده است، توانسته با ارتباطات خوبی که با سازمان‌های بین‌المللی دارد این شرایط را برای شرکتش فراهم کند.

شرکتی که کارش را با تمرکز بر کشاورزی و محیط زیست آغاز کرد حالا صاحب چندین شرکت مختلف است. هریک از این شرکت‌ها برای خود نامی دارد و حوزه جداگانه‌ای برای فعالیت. این شرکت‌های مختلف از تنه اصلی سیکم رشد کرده‌اند و البته همچنان ریشه در این شرکت دارند و اهداف اصلی آن را دنبال می‌کنند. در واقع سیکم حالا تبدیل به هلدینگی شده است که برای اطمینان از بازاریابی درست برای تولیدات گوناگونش به شرکت‌های جانبی‌اش تکیه دارد.

این شرکت تولیدکننده محصولات غذایی ارگانیک و مغذی است که بدون افزودنی‌های صنعتی و شیمیایی به بازار عرضه می‌شوند. مواد غذایی تهیه‌شده در این شرکت شامل سبزی‌جات، عسل، خرما، گیاهان دارویی، ادویه، روغن‌های خوراکی و نوشیدنی‌هایی از جمله دمنوش و آب‌میوه است.

این شرکت با محصولات مربوط به حفظ سلامت شناخته می‌شود. تمرکز اصلی تولیدات بر روی داروهای گیاهی و عرضه آن در بازارهای محلی و بین‌المللی است. این بخش از سیکم ابتدا به تولید چای‌های دارویی معروف بود و کم‌کم با توسعه، طیف گسترده‌تری از محصولات را به بازار عرضه کرد و حالا در تولید داروهای مختلف گیاهی فعال است.

این شرکت در سال 1986 تاسیس شد و از آن زمان وظیفه تولید و بازاریابی طیف گسترده‌‌ای از داروهای طبیعی و محصولات بهداشتی را بر عهده دارد. محصولات این شرکت برای موارد مصرف گوناگونی تولید می‌شوند: درمان سرطان، بیماری‌های قلب و عروق، پوست، دستگاه گوارش، مشکلات ایمونولوژی تنفسی، کبدی، بیماری‌های زنان و اورولوژی. محصولات این شرکت در سطح ملی و بین‌المللی عرضه می‌شود.

این شرکت تولیدکننده پوشاک باکیفیت نوزاد و کودک است، اسباب‌بازی عرضه می‌کند و همچنین برای دیگر محصولاتش از جمله منسوجات، پارچه و سایر اقلام پوشیدنی بزرگ‌سالان شناخته شده است که همه این موارد از کتان تولید می‌شوند. این شرکت در سال 1988 بنیان گذاشته شد. محصولات این بخش که با نام‌های مجزا در حوزه لباس نوزاد، اسباب‌بازی و پارچه عرضه می‌شوند به دلیل ارگانیک بودن مواد اولیه در خارج از مرزهای این کشور هم مشتری دارد. تولیدات این شرکت مبتنی است بر استفاده از پنبه، یکی از عمده‌ترین محصولات کشاورزی مصر.

این شرکت در سال 1977 تاسیس شد، در واقع اولین بخش از سیکم بود که با همان نام اولیه فعالیتش را آغاز کرد. این بخش قدیمی سیکم که حالا فقط اسم عوض کرده است وظیفه تولید و فرآوری انواع گیاهان خوراکی و ادویه را از مزارع زیست‌پویای این شرکت بر عهده دارد. محصولات طبیعی و عاری از مواد شیمیایی این شرکت صادر می‌شوند و یا در اختیار شرکت‌های خود مجموعه که در بالا به آنها اشاره شد قرار می‌گیرند.